 |
Tysiąc walecznych
(Тысяча храбрецов)
Słowa: Julius Mosen
Przekład: Jan Nepomucen Kamiński
Walecznych tysiąc opuszcza Warszawę,
przysięga klęcząc: naszym świadkiem Bóg!
Z bagnetem w ręku pójdziem w świętą sprawę,
śmierć hasłem naszym, niechaj zadrży wróg.
Już dobosz zabrzmiał, już sojusz zawarty,
z panewką próżną idzie w bój Pułk Czwarty.
Wiadoma światu ta sławna Olszyna,
gdzie twardym murem nieprzyjaciel stał!
Paszcz tysiąc sieje, rzeź się krwawą wszczyna,
już mur zwalony, nie раdł ani strzał!
Okropny postrach раdł na tłum rozżarty,
spokojnie wrócił do Pragi Рułk Czwarty.
Pod Ostrołęką wróg się tłumny zżyma,
otacza wolnych dzikiej hordy zwał.
Śmierć albo życie! Tu wyboru nie ma!
"Z bagnetem naprzód"! — nie раdł ani strzał.
I już dla naszych odwrót jest otwarty.
I któż to zdziałał? О! To był Pułk Czwarty.
On to po ciężkiej i krwawej rozprawie,
jak groźny piorun, jako bitwy pan
ponuro wraca ku tęsknej Warszawie,
krew obmyć w Wiśle już z przyschniętych ran.
Czerwono płynie w morze prąd niestarty –
krew to walecznych, przelał ją Pułk Czwarty.
Daremne męstwo! Ojczyzna zgubiona!
Ach, nie pytajcie, kto spełnił ten czyn;
zabójczy potwór wyszedł z matki łona,
Ojczyny zgubą jest wyrodny syn.
W kawałki znowu kraj polski rozdarty,
krwawymi łzami zapłakał Pułk Czwarty.
Żegnajcie bracia, których nam przy boku
za świętą sprawę wzięła śmierci dłoń;
wam lepsza dola padła w dział wyroku,
nam chytra zdrada wzięła z ręki broń.
Jak biedny tułacz na kiju oparty,
w kraj obcy idzie na zawsze Pułk Czwarty.
Dziesięciu mężów z obłąkanym wzrokiem
przychodzi chwiejno pod granicy słup,
ciekawem zewsząd patrzą na nich okiem,
z nich każdy idzie, jak bez życia trup...
— Kto idzie! Stójcie! — krzykną pruskie warty,
— Му to dziesięciu — cały nasz Pułk Czwarty.
О mój rozmarynie. Śpiewnik 1914-1939 / Wybór i opracowanie Marek Sart. Wydawnictwo Fuga, Warszawa, 1988.
Песня о IV полку, герое Ноябрьского восстания 1830-1831 гг. (Powstanie Listopadowe). Написана после поражения восставших и ухода в Пруссию.
Ноябрьское восстание 1830-1831 гг. в Польше
(Powstanie Listopadowe)
В 1829-30 гг. по Европе прокатилась волна восстаний: в 1829 г. Греция добилась автономии от Турции, 1830 г. - июльская революция в Париже и бельгийское восстание против голландского господства.
29 ноября 1830 г. в Варшаве группа повстанцев из Школы пехотных подхорунжих во главе с подпрапорщиком Петром Высоцким атаковала резиденцию наместника Польши великого князя Константина Романова, но князю удалось бежать. В городе установилась диктатура генерала Юзефа Хлопицкого. 13 декабря 1830 г. сейм призвал к народному восстанию, однако Хлопицкий отказался подписать призыв. 25 января 1831 г. сейм объявил об отмене подчинения Польши русскому императору.
Польша (та ее часть, что входила в состав Российской империи) имела на тот момент самостоятельную регулярную армию численностью 27 тыс. человек при 97 орудиях. После мобилизации армия выросла до 57 тыс. человек и 140 орудий. Российский император Николай I двинул против Польши армию в 115 тыс. человек при 336 орудиях. 26 мая 1831 г. польские войска были разбиты под Остролекой, от польской армии осталось 52 тыс. 6 сентября пала Варшава. Основная часть сохранившихся польских войск 5 октября ушла в Пруссию. До 9 октября сопротивлялся Модлин, до 21 октября - Замостье. После разгрома восстания началась "Великая эмиграция" - порядка 8-9 тыс. поляков покинули край.
WARIANT
Pułk czwarty
(Четвертый полк)
Słowa: Julius Mosen
Przekład: Jan Nepomucen Kamiński
Walecznych tysiąc opuszcza Warszawę,
Przysięga klęcząc: naszym świadkiem Bóg!
Z bagnetem w ręku pójdziem w świętą sprawę,
Śmierć naszym hasłem, niechaj zadrży wróg.
Już dobosz zabrzmiał, już sojusz zawarty,
Z panewką próżną idzie w bój pułk czwarty.
Wiadoma światu ta sławna Olszyna,
Gdzie nieprzyjaciel twardym murem stał!
Paszcz tysiąc sieje, rzeź się krwawa wszczyna,
Już mur zwalony, nie раdł ani strzał;
Okropny postrach poniósł tłum rozżarty,
Spokojnie wrócił do Pragi pułk czwarty.
Pod Ostrołęką wróg się dumno zrywa,
Otacza wolnych dzikiej hordy wał,
Śmierć albo życie, tu wyboru niema,
Z bagnetem w ręku, nie раdł ani strzał!
I już dla naszych odwrót jest otwarty,
I któż to zdziałał? a był to pułk czwarty!
On to po ciężkiej i krwawej rozprawie,
Jak ostry piorun, jako bitwy pan,
Ponuro wracał ku tęsknej Warszawie,
Krew obmył w Wiśle już z przyschniętych ran.
Czerwono płynie w morzu prąd niestarty,
Krew to walecznych, przelał ją pułk czwarty.
Daremne męstwo! Ojczyzna zgubiona;
Ach! nie pytajcie, kto spełnił ten czyn;
Zabójczy potwór wyszedł z matki łona,
Ojczyny zgubą jest wyrodny syn!
W kawałki znowu kraj polski rozdarty,
Krwawymi łzami zapłakał pułk czwarty.
Żegnajcie bracia, których nam przy boku
Za świętą sprawę wzięła śmierci dłoń!
Wam lepszy udział dostał się w wyroku,
Nam chytra zdrada wzięła z ręki broń.
Jak biedny tułacz na kiju oparty,
W kraj obcy idzie nasz dzielny pułk czwarty.
Dziesięciu mężnych obłąkanym wzrokiem
Przechodzi chwiejno pod granicy słup,
Ciekawem zewsząd patrzą na nich okiem,
Z nich każdy idzie, jak bez życia trup;
Kto idzie! stójcie! krzykną pruskie warty,
Му to dziesięciu — cały nasz pułk czwarty.
Jeszcze Polska nie zginęła! Pieśni patryotyczne i narodowe. Zebrał Francisek Barański. New York, N.Y., The Polish Book Importing Co., Inc., 1944. Nr. 9.