(Присяга)
Muzyka Feliksa Nowowejskiego
Słowa Marii Konopnickiej
Nie rzucim ziemi skąd nasz ród,
Nie damy pogrześć mowy,
Polski my naród, polski lud,
Królewski szczep Piastowy.
Nie damy, by nas gnębił wróg.
Tak nam dopomóż Bóg! (bis)
Do krwi ostatniej kropli z żył
Bronić będziemy ducha,
Aż się rozpadnie w proch i w руł
Krzyżacka zawierucha.
Twierdzą nam będzie każdy próg.
Tak nam dopomóż Bóg! (bis)
Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz,
Ni dzieci nam germanił,
Orężny stanie hufiec nasz,
Duch będzie nam hetmanił.
Pójdziem, gdy zabrzmi złoty róg.
Tak nam dopomóż Bóg! (bis)
Nie damy miana Polski zgnieść.
Nie pójdziem żywo w trumnę.
W Ojczyzny imię i w jej cześć
Podnosim czoła dumnie.
Odzyska ziemię dziadów wnuk.
Tak nam dopomóż Bóg! (bis)
Tekst tej pieśni-przysięgi napisała poetka Maria Konopnicka.
Pierwszym impulsem do powstania wiersza były tragiczne wydarzenia we Wrześni pod Poznaniem. Maria Konopnicka przebywając od 10 lat w Europie Zachodniej, dowiedziała się w 1901 roku о pruskich represjach wobec polskich dzieci z Wrześni, które zaprotestowały przeciw nauczaniu religii w języku niemieckim. Zarówno rozruchy wrzesińskie, jak i dalsze antypolskie, germanizacyjne posunięcia władz w zaborze pruskim - skłoniły poetkę do napisania słynnych dziś pierwszych słów wiersza, które stały się hasłem-zawołaniem przysięgi ojczystej: “Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród..." Konopnicka była też współorganizatorką protestu światowej opinii publicznej skierowanego do pruskich zaborców.
Wiersz ten po raz pierwszy został wydrukowany w listopadowym numerze krakowskiego pisma “Przodownica" w 1908 roku. (Zarówno tu, jak i do innych czasopism poetka przesłała trzy pierwsze zwrotki Roty; czwartą odnaleziono później w rękopisie poetki.)
W pierwszych dniach stycznia 1910 roku muzykę do tego wiersza skomponował działający wówczas w Krakowie Feliks Nowowiejski, twórca о międzynarodowej sławie oraz organista-wirtuoz. Rękopis opatrzył kompozytor datą: 13 stycznia 1910 i umieścił go w numeracji swoich utworów jako opus 38 numer 2. Już kilka dni później, 23 stycznia, na specjalnej wieczornicy poświęconej rocznicy wybuchu powstania styczniowego - pieśń tę zaśpiewał krakowski chór “Sokół” pod dyrekcją prof. Stanisława Bursy. Ale do publicznego prawykonania Roty, doszło dopiero рół roku później, podczas obchodów 500 rocznicy zwycięstwa pod Grunwaldem. (Kompozytor pisał swój utwór z myślą о tych obchodach, bowiem jeszcze w styczniu 1910 “Nowiny Krakowskie" donosiły, że Feliks Nowowiejski ukończył pracę nad Hymnen Grunwaldzkim, а pierwsze wydanie tej pieśni w tymże 1910 roku nosiło tytuł: Ojczyźnie! HASŁO - uroczysta pieśń na obchód grunwaldzki.)
15 lipca 1910 roku zjechało do Krakowa około 100 000 Polaków ze wszystkich zabórow i z emigracji. Przybył również najbardziej wówczas znany w świecie nasz rodak, wielki pianista Ignacy Jan Paderewski. Вуł on także fundatorem pomnika Władysława Jagiełły, który tego dnia, podczas uroczystości 500-lecia bitwy pod Grunwaldem, miał być odsłonięty przy placu Matejki. (Pomnik zaprojektował artysta-rzeźbiarz Antoni Wiwulski.)
Ро mszy dziękczynnej w kościele Najświętszej Marii Panny, podczas której między innymi Feliks Nowowiejski improwizował na organach na temat melodii Bogurodzicy - tysięczne tłumy zebrały się na placu Matejki. Owacje po przemówieniu Paderewskiego przerwały nagłe fanfary. W tym momencie 600-osobowy chór (wyłoniony z 6000 śpiewaków z różnych chorów działających we wszystkich trzech zaborach) pod dyrekcją Feliksa Nowowiejskiego po raz pierwszy wykonał publicznie Rotę, z towarzyszeniem orkiestry.
Kilka lat później, podczas I wojny światowej, stała się ona jedną z najpopularniejszych pieśni patriotycznych, а emigracja polska przyjęła ją jako swój hymn. Po odzyskaniu niepodległosci Rota kandydowała do miana hymnu państwowego.
W 1927 roku ks. Aleksander Piotrowski napisał do melodii Nowowiejskiego tekst Roty katolików (Nie rzucim Chryste, świątyń Twych...), która jest dziś często śpiewana we wszystkich polskich kościołach.
Rota Marii Konopnickiej i Feliksa Nowowiejskiego stała się jedną z głównych pieśni hymnicznych w polskim repertuarze śpiewów narodowych.
***
Maria KONOPNICKA (1842-1910), poetka, nowelistka, krytyk, publicystka, tłumaczka, pisarka dla dzieci, współorganizatorka protestu opinii światowej przeciw pruskim represjom wobec dzieci polskich we Wrześni. Jest autorką tekstu pieśni Rota (muz. F. Nowowiejski).
Feliks NOWOWIEJSKI (1877-1946), kompozytor, organista-wirtuoz, dyrygent, pedagog, publicysta, dzialacz narodowy pochodzący z Warmii. Największym jego sukcesem międzynarodowym było oratorium Quo vadis (1907, wg. Н. Sienkiewicza), które stało się najsłynniejszym wśród wszystkich oratoriów kompozytorów polskich. Na trwałe weszła też do repertuaru jego opera Legenda Baityku (1924). Wśród wielu pieśni patriotycznych Nowowiejskiego największy rozgłos zdobyła Rota (1910, sł. М. Konopnickiej) i Нуmn bo Bałtyku (1919, sł. St. Rybka)
Wacław Panek. Hymny polskie. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1997.
Стихотворение Марии Конопницкой, известной польской поэтессы, жившей с 10 лет в Западной Европе, написано в 1901 году в ответ на попытки онемечивания поляков на территории "забора прусского" - части Польши, которая по разделам страны в конце 18 века отошла к Пруссии. Впервые опубликовано в 1908 в ноябрьском номере краковского журнала "Przowodnica" ("Передовица") - три строфы; позднее в рукописях нашли еще одну, четвертую строфу. Музыка написана 13 января 1910 работавшим тогда в Кракове композитором и органистом-виртуозом Феликсом Нововейским, и приурочена к наступавшему 500-летию Грюнвальдской битвы. Впервые исполнена краковским хором "Сокол" 23 января 1910 на вечере, посвященном годовщине Январского восстания 1863. Первое публичное исполнение состоялось 15 июля 1910, в день 500-летия Грюнвальдской битвы, на площаде Матейки в Кракове, одновременно с открытием там памятника герою битвы королю Владиславу Ягайло. Исполнил хор, собранный из всех трех польских "заборов" - российского, австрийского и прусского, под управлением Феликса Нововейского и в сопровождении оркестра. В годы Первой мировой войны стала одной из самых популярных польских патриотических песен и гимном эмиграции (впоследствии гимном эмиграции стала "Marsz, marsz Polonia"). После получения независимости (1918) была кандидатом на гимн Польши.
ВАРИАНТ (3 строфы)
Rota
Nie rzucim ziemi skąd nasz ród
nie damy pogrześć mowy.
Polski my naród, polski lud,
królewski szczep piastowy.
Nie damy by nas gnębił wróg,
tak nam dopomóż Bóg!
Do krwi ostatniej kropli z żył
bronić będziemy ducha,
aż się rozpadnie w proch i руł
krzyżacka zawierucha.
Twierdzą nam będzie każdy próg
tak nam dopomóż Bóg!
Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz,
ni dzieci nam germanił
orężny stanie hufiec nasz,
Duch będzie nam hetmanił
Pójdziem, gdy zabrzmi złoty róg –
tak nam dopomóż Bóg?
Dwa ostatni wierszy bis
О mój rozmarynie. Śpiewnik 1914-1939 / Wybór i opracowanie Marek Sart. Wydawnictwo Fuga, Warszawa, 1988